In de rubriek Ajax-cult zoomt Ajax Showtime in op de clubcultuur van Ajax. Wat is dat precies en wie houden die in stand of bedreigen die juist? In Ajax-cult negeren we de waan van de dag en kijken we naar de mensen en de dingen die Ajax maken tot wat het is, was en moet blijven.

De Fluwelen Revolutie had een nieuw begin moeten zijn in de verhoudingen tussen Ajax en de supporters. De afgelopen periode is dit helaas een illusie gebleken; zonder fatsoenlijke uitleg werd het klassieke logo afgewezen en werden prijzen van seizoenkaarten drastisch verhoogd. Het wordt tijd om te zoeken naar wegen naar meer formele inspraak voor de achterban. Misschien biedt de gevreesde beurs wel uitkomst.

Onneembaar bastion
De grootste macht binnen Ajax ligt bij de vereniging Ajax. Op dit moment bezit deze 73% van de aandelen van Ajax. Om hierbinnen (democratische) invloed te hebben moet je lid zijn van de vereniging Ajax. Probleem echter is de starre toelatingsprocedure voor leden; die moeten namelijk worden voorgedragen vanuit het bestaande bestuur hiervan. Hierdoor dreigt natuurlijk, en dat is in het verleden ook zo gebleken, vriendjespolitiek en kliekjesvorming. Dit betekent ook dat capabele en bestuurlijk doorgewinterde supporters vakkundig uit het ledenbestand zijn geweerd.

De lijnen binnen de vereniging worden te veel uitgezet door dezelfde, haast onveranderlijke groep heren. Op die manier kon het bijvoorbeeld bijna gebeuren dat voormalig commercieel directeur Henri van der Aat, tegen de wens van de supporters én 'Kamp Cruijff' in, via een lidmaatschap terug in het zadel werd geholpen. Het ietwat moderniseren van het toelatingsbeleid en het instellen van een bestuursraad met daarin iemand vanuit supportersgelederen ten spijt; de vereniging Ajax is een onneembaar bastion gebleken, waar de supporters waarschijnlijk nooit echt tussen zullen komen.

De avAJAX
Een route naar meer invloed zou verrassend genoeg kunnen liggen via de beurs. De 27% van de aandelen van Ajax die momenteel verhandelbaar zijn, zijn in handen van bedrijven als Delta Lloyd en Invesco, de erven van grootaandeelhouders Adri Strating en een groot aantal losse Ajacieden. Zeker voor deze bedrijven geldt dat ze bepaald niet worden gedreven door een clubhart. Vanuit de supporters is er zodoende nauwelijks een stem hoorbaar op de beurs. Er vanuit gaande dat Ajax in de nabije toekomst tóch niet van de beurs af zal gaan, zouden supporters er misschien wel goed aan doen om deze in het eigen voordeel te gaan gebruiken.

Een aardig aantal van de losse Ajacieden dat aandelen in handen heeft, is momenteel verenigd in de avAJAX, de Aandeelhoudersbelangen Vereniging Ajax. Het is de afgelopen tijd de enige hoek van waaruit in de aandeelhoudersvergadering kritische vragen worden gesteld aan Ajax. De avAJAX, die nu een paar honderd aandeelhouders vertegenwoordigt, is een open vereniging; iedereen die maar wil kan er dus lid van worden. Dit betekent dat de supporters, eenmaal lid van de avAJAX, zelf het bestuur hiervan zouden kunnen kiezen. Vanuit een dergelijke democratische organisatie, waar alle supporters die maar willen hun stem kunnen laten horen, kan er op de beurs geopereerd worden.

De mogelijkheden
Gezien het feit dat er miljoenen Ajax-aandelen in omloop zijn en die per stuk tussen de 9 en 10 euro kosten, zal het groeien van de supporters als verenigde groep aandeelhouders een proces van de lange adem zijn. Toch zijn de mogelijkheden al snel interessant. Als 3% van de vrij verhandelbare aandelen in handen is, kan er worden 'geagendeerd'. Ajax kan dan gedwongen worden om op de aandeelhoudersvergaderingen de onderwerpen te behandelen die de supporters wensen. Dat zou in het kader van transparantie al een flinke vooruitgang zijn. De supporters zouden dan in ieder geval een wettelijk erkende positie binnen de club hebben en door Ajax als meer dan alleen een 'klant' moeten worden gezien.

Vanaf 10% verwerf je als aandeelhouder het recht om vergaderingen 'bijéén te roepen'. Dit betekent dat de supporters de directie en de RvC in principe op het matje kunnen roepen wanneer zij het maar wensen. Het afwijzen van het klassieke logo en het verhogen van de prijzen van seizoenkaarten; Van der Sar en consorten zouden aan een koud berichtje niet meer genoeg hebben. Ze zouden hun besluiten mogen komen toelichten aan een uitpuilende zaal vol mondige supporters. Deze mate van invloed vergaren zou op zich een grote ontwikkeling zijn. Maar om snel tot het bezit van zulke grote percentages van de aandelen te komen, zou er eigenlijk samen moeten worden gewerkt met andere grootaandeelhouders binnen Ajax.

Strating
De huidige grote spelers binnen de Ajax NV, bedrijven zoals Delta Lloyd en Invesco, hebben nu eigenlijk veel te veel invloed. Vanuit zakelijk oogpunt is hun dominante positie onverklaarbaar; niemand die op dit moment aandelen van Ajax heeft, heeft de illusie daar ooit rijker van te worden. Deze bedrijven zijn ook maar mondjesmaat geïnteresseerd in het wel en wee van de club en zetten alles behalve hoog in tijdens de aandeelhoudersvergadering. Het zijn bedrijven die op duizenden plekken in aandelen handelen; wat er binnen Ajax gebeurt is voor hun dus maar betrekkelijk boeiend.

Interessantere gesprekspartners zijn dus de particuliere grootaandeelhouders. De grootste aandeelhouder was vanaf de beursgang 'meesterbelegger' en Ajax-fan Adri Strating, die zo'n 10% van de aandelen in handen had. Sinds het overlijden van Strating zijn die aandelen in handen van zijn zoon; ook een supporter van de club. In tegenstelling tot aandeelhouders als Delta Lloyd of Invesco zijn die aandelen misschien wél te mobiliseren. Als de supporters Strating warm zouden kunnen laten lopen voor hun ideeën, zou er enorme slagkracht kunnen worden gewonnen.

Droom
Het moge duidelijk zijn dat het vergaren van grote percentages van de aandelen nu nog maar een droom is. Maar ieder aandeel is er één. Elke aandeelhouder is welkom op de aandeelhoudersvergadering, waar RvC-voorzitter Hans Wijers nu vaak verveeld de niet al te kritische vragen beantwoordt. Als er – pak 'm beet – duizend supporters aanwezig zouden zijn op zo'n vergadering, zou er een aardig statement kunnen worden gemaakt.

Ajax zou in dat geval veel meer worden gedwongen om op een serieuze manier zijn 'supporters-aandeelhouders' te woord te staan. Op die manier zou de beurs al een uitstekend platform zijn voor de fans. Het is misschien een treurige conclusie, maar misschien is een bestorming van de beurs wel de enige manier om Ajax te dwingen eindelijk eens meer te luisteren naar de eigen achterban, het kloppend hart van de club.

Lees meer Ajax-cult:

#1 - Door weer, wind en combi's
#2 - Nooit meer 'Zitten!'

Door Bas de Wit en Reinand Visscher