In de rubriek Ajax-cult zoomt Ajax in op de clubcultuur van Ajax. Wat is dat precies en wie houden dit in stand of bedreigen die juist? In Ajax-cult negeren we de waan van de dag en kijken we naar de mensen en dingen die Ajax maken tot wat het is, was of moet blijven.

'Wij van WC-eend, adviseren WC-eend', was ooit de lumineuze slogan van een toiletverfrissersbedrijf. Ook bij Ajax heeft dit adagium navolging gehad, met als pionier Uri Coronel, die via zijn eigen rapport aan de macht kwam. En het lijkt nog steeds zo te kunnen: onlangs adviseerde Dolf Collee de RvC, waar Dolf Collee zelf lid van was, om Dolf Collee te benoemen als algemeen directeur. Ajax Showtime stelde een lijstje samen van dergelijke adviseurs, die zichzelf (bijna) naar een functie binnen Ajax adviseerden.

Dolf Collee
We beginnen met het meest actuele voorbeeld van zelf-advisering. Dolf Collee, de bankier die plaatsheeft in talloze commissies van talloze grote bedrijven, werd vorige week verrassend verkozen tot de nieuwe algemeen directeur van Ajax. In 2012 deed hij zijn intrede bij Ajax, toen hij de nieuwe RvC completeerde. Voor het publiek was hij toen nog een grote onbekende, maar binnen Ajax maakte hij door zijn werkzaamheden bij ABN AMRO al wat langer deel uit van het netwerk.

Toen duidelijk werd dat Edwin van der Sar zou bedanken voor de positie van Algemeen Directeur, stelde de RvC een 'strategische commissie' in, die aan de RvC moest adviseren wie die functie dan wel zou moeten gaan vervullen. De strategische commissie die aan de RvC moest adviseren bestond uit Tscheu la Ling, Collee en Theo van Duivenbode (ook lid van de RvC). Na een langdurige zoektocht vond de strategische commissie de oplossing dus dicht bij huis, of beter gezegd; binnenskamers. Zo kon het dat gebeuren dat een commissie met Collee, RvC-lid dat door de RvC om advies was gevraagd, de RvC adviseerde om Collee aan te stellen als Algemeen Directeur.

Hennie Henrichs
Hennie Henrichs kwam onder het voorzitterschap van Michael van Praag binnen bij Ajax, om er nooit meer te vertrekken. Hij begon als lid van een Technische Commissie, waar hij zes jaar binnen functioneerde. Vervolgens kwam hij terecht binnen de vereniging Ajax, waarbinnen hij in de ledenraad veel macht in handen had.

In 2011, in de slipstream van de Fluwelen Revolutie, werd de ledenraad opgeheven. De vervanger van de opgedoekte ledenraad moest de Bestuursraad worden. Onder de samenstellers van deze raad bevond zich Henrichs, die hierin leidend was. Vanuit die rol benoemde hij vervolgens zichzelf als voorzitter van de nieuwe bestuursraad. Als voorzitter stelde hij zich vervolgens nog dominanter op in het samenstellen van de bestuursraad.

Leo van Wijk
Leo van Wijk is momenteel lid van de raad van commissarissen van Ajax. De KLM-topman nam in 2011, toen de Fluwelen Revolutie net was uitgebroken, als lid van Ajax deel aan een financiële commissie van de club. Deze financiële commissie werd tegelijkertijd aangesteld met een technische commissie, waarin onder meer Johan Cruijff zat. De commissies hadden als doel om Ajax door te lichten op financieel en technisch gebied, voorafgaand aan een grondige reorganisatie van de club.

Sindsdien is Van Wijk actief betrokken bij de herstructurering van Ajax. Toen de club in 2012 een nieuwe raad van commissarissen aan moest stellen, nam Van Wijk daar zelf in plaats. De naam van Van Wijk viel dit jaar ook nog kort als potentiële opvolger van Michael Kinsbergen als algemeen directeur, nadat de raad van commissarissen, waarin Van Wijk zelf zetelt, besloot het contract van Kinsbergen niet te verlengen. Uiteindelijk werd het niet Van Wijk, maar Dolf Collee die vanuit de raad van commissarissen de stap naar het algemeen directeurschap zette.

Uri Coronel
Uri Coronel introduceerde een middel tot machtsvergaring dat bij Ajax inmiddels steeds meer gemeengoed is geworden: het rapport. Coronel kwam in 1989 bij Ajax en fungeerde jarenlang als bestuurslid, terwijl hij ondertussen hard aan de weg timmerde in de verzekeringsbranche. In 2007 schreef hij, in samenwerking met een groot aantal andere mede-auteurs, het inmiddels befaamde 'Rapport Coronel'.

Het vernietigende rapport maakte een einde aan het bestuur van Maarten Fontein, John Jaakke en Martin van Geel en riep op tot ingrijpende hervormingen op technisch en bestuurlijk gebied. Het rapport maakte dus ruim baan voor de komst van nieuwe bestuurders. Het machtsvacuüm dat hier op volgde werd opgevuld door Rik van den Boog (Algemeen Directeur) én Coronel (voorzitter). Omdat Coronel vervolgens de belangrijkste aanbevelingen van het Rapport Coronel negeerde, is het rapport meer de geschiedenisboeken ingegaan als een opstapje naar macht voor Coronel zelf dan als een rapport dat daadwerkelijk iets bij Ajax veranderde.

Roger van Boxtel
Van Boxtel werd in 2006 lid van Ajax en schreef vervolgens mee aan het rapport Coronel, dat begin 2008 gepresenteerd werd en uiteindelijk tot de aanstelling van Coronel als voorzitter van Ajax zou leiden. Van Boxtel, voorheen onder meer minister van D66 en namens die politieke partij lid van de Eerste Kamer, trad in 2011 opnieuw toe tot een commissie van Ajax. Het betrof destijds de financiële commissie waarin ook onder meer Van Wijk zat, gericht op de herstructurering van de club.

Het had vervolgens weinig gescheeld, of Van Boxtel kreeg een positie binnen de club, tijdens de herstructurering waarover hij als commissielid zelf advies had uitgebracht. De raad van commissarissen, met daarin inmiddels onder meer Van Boxtels voormalig commissiegenoot Van Wijk en D66-partijgenoot Hans Wijers, droegen Van Boxtel dit jaar voor als potentiële algemeen directeur. De voordracht leidde uiteindelijk echter tot niets, toen bleek dat onder meer Johan Cruijff het niet in Van Boxtel zag zitten.

Door Bas de Wit en Sam van Raalte

Lees hier meer Ajax-cult:
#1: Door weer wind en combi's
#2: Nooit meer 'Zitten!'
#3: De bestorming van de beurs
#4: De kleinzoon van Bobby